ضدقهرمانی تاثیرگذار

محمد جلیلوند

 یک فیلم سینمایی برای آن که مخاطب را به دنبال خود کشانده و سرجایش نگه دارد، نیاز به چند فاکتور کلیدی دارد که مهمترین آن فیلمنامه است. قصه‌ای درست شکل گرفته براساس الگوهای کلاسیک که در آن قهرمان و نیز ضدقهرمان از ارکان آن به حساب می‌آیند. اصغر فرهادی که به شهادت ساخته‌های سینمایی‌اش فیلمنامه نویس چیره دستی به حساب می‌آید، در تمامی آثار سینمایی خود از الگوهای یاد شده البته به شیوه خود سود جسته و در عین حال بخش مهمی از توان خود را صرف پرداخت شخصیت اصلی و قهرمان خود می‌کند.
.
کاری که در آخرین ساخته‌اش (قهرمان) نیز انجام داده و رحیم را مرکز ثقل داستان قرار داده است. او برای آن که موانع زیادی را سر راه او قرار دهد نیز (بهرام) را خلق کرده که به عنوان ضدقهرمان حضوری کوتاه اما به شدت تاثیرگذار دارد. در این بین آنچه که بهرام را برجسته‌تر کرده و ذهن تماشاگر را به کندوکاو بیشتر ر رابطه با او وادار می‌کند، بازی حساب شده و به اندازه (محسن تنابنده) در این نقش است که می‌توان آن را یکی از نقاط قوت فیلم به حساب آورد و از تماشای ظرافت‌های موجود در بازی‌اش لذت برد.
.
تنابنده از آن دسته بازیگرانی است که در کارنامه‌اش، تنوع حرف اول را زده و بازی‌های درخشانی ارائه کرده است. از کمدی جذابی همچون: سن پطرزبورگ گرفته تا ملودرام‌های تلخی مثل «هفت دقیقه تا پاییز» و «شکستن همزمان بیست استخوان» و نیز تریلر جنایی به نمایش درنیامده «عنکبوت» در نقش یک قاتل سریالی. در همه این آثار نیز تنابنده فاصله خود با نقش را به کمترین میزان ممکن رسانده و به سمت یکی شدن با نقش پیش رفته است. اما نقشی که در قهرمان به او واگذار شده، یکسره متفاوت با نقش‌های یاد شده بوده و چالشی بزرگ برای این بازیگر به حساب می‌آمد. چرا که با وجود تاثیرگذاری بهرام روی روند پیشبرد قصه و چالش اش با قهرمان آن، حضوری کوتاه و محدود به چند سکانس دارد. یکی از ویژگی‌های این شخصیت، مرموز بودن است که تنابنده به خوبی و با ظرافت آن را از کار درآورده است. برای مثال به سکانس حضور او در مراسم گلریزان و میمیک چهره سرشار از تمسخر و نیز حسادتش توجه کنید. همچنین جایی که در سکوت با دخترش (نازنین) مشغول نهار خوردن در مغازه کوچک اش است و سپس در ادامه با رحیم در راهروی پاساژ محل کارش حرف می زند. تنابنده در هیچیک از این لحظات کار خارق العاده ای انجام نمی‌دهد اما علامت سوالی بزرگ در ذهن تماشاگر ایجاد می‌کند که حتی پس از پایان فیلم هم رهایش نمی‌کند.