یک مسترکلاس بی نقص

ترجمه:آذین شریعتی

دنیای تصویرآنلاین-«یک افسر و یک جاسوس» جدیدترین فیلم رومن پولانسکی جمعه در جشنواره فیلم ونیز رونمایی شد. این فیلم بر اساس یک واقعه تاریخی در سال 1823 که باعث رسوایی ارتش فرانسه شد و طی آن یکی از افسران ارتش فرانسه در عین بیگناهی به اتهام جاسوسی محاکمه و تبعید و زندانی شد، ساخته شده است. منتقدان واکنش خوبی به فیلم نشان داده‌اند و از کارگردانی پولانسکی 86 ساله خالق آثار ماندگاری مثل «محله چینی‌ها»، «بچه رزماری» و «پیانیست» تمجید کرده‌اند. در ادامه یادداشتی که «دیوید سکستون» در حاشیه جشنواره درمورد فیلم نوشته می‌خوانید.

سال 2012 وقتی رابرت هریس و رومن پولانسکی  در پاریس با هم نهار می‌خوردند، پولانسکی به هریس پیشنهاد داد که ماجرای دریفوس می‌تواند سوژه خوبی برای او و همنیطور برای ساخت یک فیلم باشد. این دو از چند سال پیش، بعد از اینکه پولانسکی از روی رمان هریس فیلم «نویسنده در سایه» را ساخت تبدیل به رفقای خوبی برای یکدیگر شده بودند. هریس که شیفته این ایده شده بود رمان «یک افسر و یک جاسوس» را در سال 2013 منتشر کرد.

در یک داستان تاریخی که همه از ماجرایش خبر دارند مشخصاً از تعلیق خبری نیست. این مشکل عدم تعلیق در فیلم پولانسکی هم که از روی رمان هریس ساخته شده وجود دارد.  پولانسکی از ارجاع دادن به هر نوع واقعه معاصری در فیلم سرباز زده چه برسد به اشاره کردن به گرفتاری‌های قضایی خودش در داستان فیلم. درعوض او بر روی جزئیات دست گذاشته است. فیلم با دقت عمیقی که بر وقایع آن دوران تاریخی دارد روایت هریس را چند قدم جلوتر می‌برد. «یک سرباز و یک جاسوس» یک مسترکلاس بی نقص برای ساخت یک فیلم تاریخی است.

تمامی نورپردازی‌ها طبیعی دیده می‌شوند و به همین دلیل تمام مدت فیلم به شدت سایه‌ دار و تیره بنظر می‌رسد. این موضوع در درک اینکه ما در دنیای معاصر سیر نمی‌کنیم بسیار موثر است. پولانسکی حتی برای کوچک‌ترین نقش‌ها هم به دنبال چهره‌های پف کرده و مایوس و گرفتار در روزمرگی گشته است.

با وجود اینکه در خود فیلم نشانی از جبهه گیری‌های مقابل پولانسکی وجود ندارد اما در ونیز دوباره این بحث بالا گرفت وقتی لوکرزیا مارتل رئیس هیئت داوران اعلام کرد در افتتاحیه شرکت نمی‌کند زیرا نمی‌خواهد با تبریک گفتن به پولانسکی به قربانیان سوء استفاده‌های جنسی بی احترامی کند.

پولانسکی 86 ساله به نویسنده فرانسوی پاسکال براکنر گفت: «خیلی اوقات در داستان فیلم لحظه‌هایی را پیدا می‌کردم که خودم تجربه کرده بودم. من هم می‌بینم که این عزم برای کتمان حقیقت و محکوم کردنم به جرمی که مرتکب نشده‌ام وجود دارد. بسیاری از کسانی که به من حمله می‌کنند حتی من را نمی‌شناسند و از پرونده چیزی نمی‌دانند. باید اقرار کنم که من با با بسیاری از ابزار شکنجه‌ای که در فیلم نشان داده می‌شود آشنایی دارم و همین الهام بخشم بود.»

شاید چیزی که پولانسکی می‌گوید درست باشد اما خود فیلم یک کار به شدت دقیق و خوددار است که به تاریخ وفادار مانده و بدون غرض ورزی داستانش را روایت می‌کند.