در پرونده ویژه این شماره از دنیای تصویر که به بخش «متاسینما» مربوط می‌شود، از منظر رسانه به تغییرات ساختاری جهان در هزاره جدید پرداخته شده و اینکه اینترنت چطور مفاهیم و کاربردها را تغییر داده است. بخشی از مطالب این پرونده را در ادامه مرور می‌کنید.
ERROR 404
Page Not Found
پرونده ویژه: آغاز عصر اِروریست‌ها
کسری ولایی
«درباره‌ی ریشه و چرایی‌اش باید بیش از یک قرن مسیر تمدن بشری را تعقیب و از زوایای مختلف تحلیل کرد. در عوض، پاسخ به چگونگی ادراک و احساسش، ساده است: با اینترنت دنیا متصل شد و فاصله‌ها از بین رفت. بر خلاف تصورات قبلی که به دوگانه‌ی زندگی واقعی و مجازی اشاره داشت، پس از عصر دیجیتال تعریف زندگی با درهم‌تنیدگی دوگانه معنا پیدا می‌کند. با اینترنت مفهوم فاصله از منظر زمان و مکان کمرنگ شد.
در چنین دنیایی درجه دو بودن و از دست رفتن فرصت دستیابی به رویاهای مشترک، بیش از قبل به چشم می‌آید و از تبعیض سازمان‌یافته و تغییرناپذیر خبر می‌دهد. بدتر از آن توهمی است که خود سیستم برای بقا و گردش چرخ‌دنده‌ها می‌فروشد و مهره‌هایش را وادار می‌کند به تلاش سیزیف‌وار برای رسیدن به رویایی ناممکن ظاهرا که چندان هم دست‌نیافتنی به نظر نمی‌رسد. همچون بیدار شدن از شبیه‌سازی در ماتریکس، رهایی شهروندان درجه دو از توهم برساخته‌ی سیستم، مقدمه‌ای خواهد بود برای حمله. فقط این نیست.
اینترنت به غیر از سازوکارهای روزمره، الگوهای ذهنی را هم تغییر داده. کافی است به دو دهه قبل برگردید و دنیای بدون هرگونه موتور جستجو را تصور کنید. تکنولوژی تحمیل تغییرات را حتی تا شیوه‌‌ی کارکرد حافظه‌ی انسان پیش برده. برای نسل هزاره که از ماقبل اینترنت حافظه‌ای ندارد، تفاوت با شدت و شفافیت بیشتری به چشم می‌آید. در اصل آن‌ها در جهان آنلاین زاده شده و محصول دنیایی هستند که با اینترنت از نو سیم‌کشی‌اش کرده‌اند. برای نسلی که دنیا را از دریچه‌ی مرورگرهای اینترنتی تجربه می‌کند، مفهوم روایت با آنچه که در گذشته می‌شناختیم یکی نیست…»
ایده‌ها و آی‌دی‌ها
درباره پدیده «آواتار» و نقش آن در فرهنگ دیجیتال
علی عابدی
«وقتی صحبت از اکانت‌های فیک و پروفایل ساختگی یا همان نقاب بر چهره زدن می‌شود، یک عده که شناخت کافی از آن ندارند و از چنین بازی‌هایی می‌هراسند، سریعا با واکنش منفی سعی در اتمام بحث دارند.
آواتار یا همان نسخه‌ی خلق شده از خود آدمی که به جهان بیرون عرضه می‌شود، از ابتدای شکل‌گیری جوامع انسانی وجود داشته و از تفاوت و انتخاب شروع می‌شود، ولی در نهایت همه را به هدف‌گرایی می‌رساند. این پدیده در عصر ارتباطات با سرعت نور عیان شده و از همیشه بیشتر خودش را نشان داده است.
هرچه ارتباطات بین آدم‌ها پیشرفته‌تر و سریع‌تر می‌شود و حتی از سرعت اندیشه‌هایشان فراتر می‌رود، بشریت بیشتر به انگاره‌ای از پیکره‌ی واحد تبدیل می‌شود. پیکری بزرگ‌تر و متشکل از همه‌ی افراد. و این همه، اگر به سمتی حرکت کنند، فقط رسیدن به مقصد مهم است و اینکه چه کسی آن را می‌رساند، دیگر اهمیتی ندارد…»
تاریخ مُرده است
یا چگونه اینترنت درک بشری از مفاهیم را تغییر داد؟
علی ملاصالحی
«دنیای بعد از اینترنت شبیه به برزخی است که مفهوم زمان درونش گیر افتاده و نمی‌شود به چیزهای تولید‌شده بعد از آن تعلق خاطر نوستالژیک پیدا کرد. انگار تمام چیزهایی که قبلا به وجود آمده، تاکسیدرمی‌شده داخل موزه تاریخ قرار گرفته‌اند. بین این موزه و دنیای واقعی نیز دیوارهای قطور شناختی کشیده شده است.
امروز در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که شبیه بن‌بست است. انگار تاریخ به پایان رسیده و ما تمامش را مکتوب کرده‌ایم. حالا که حوصله‌مان سر رفته، افتاده‌ایم به جان تغییر تک تک تعاریف و سر هر پیچ تمدن میلیون‌ها سئوال مطرح می‌کنیم. رسیده‌ایم به جایی که در دنیای امروز حتی تعاریفمان از مفاهیم یکی نیست.
با این حساب باید پرسید که آیا محکوم به نابودی هستیم؟ خیر. ما باید چیزی فراتر و عمیق‌تر از این سیل اطلاعاتی را بپذیریم که بر دریافت‌های هرروزه‌مان ناظر است. ما در ساحت اجتماعی باید قبول کنیم که جامعه انسانی و جریان اطلاعات موجود در آن یک سیستم پیچیده است. در یک سیستم پیچیده الزاما تمام اتفاقات دلایل علت و معلولی ندارند. دنیای امروز نه دنیای زنجیره‌های پی‌در‌پی علت و معلولی، که دنیای سیستم‌ها و شبکه‌های موثر بر هم است…»
فیلم سیاسی وجود ندارد
تغییر ماهیت و کارکرد مدیوم سینما در گذر زمان
مدیسا مهراب‌پور
«…سینمای شالوده‌شکن دهه‌ی هفتاد آمریکا موجودیتش از سال‌های پایانی دهه‌ی شصت می‌آغازد، بر محور سه کلیدواژه اساسی ترور کندی، مک‌کارتیسم و واترگیت می‌گردد و البته جنگ ویتنام. سینمای دهه‌ی هفتاد آمریکا از دریچه سوبژکتیو از خود می‌پرسد سینما-رسانه چطور و چقدر می‌تواند به امر واقعی نزدیک شود؟ و آخرین تلاش‌ها برای برقراری پیوندی میان سینما و امر واقعی زمان حال را شاهد هستیم.
…امروز لزوم ساخت بلاک‌باسترهای هالیوودی بیش از آنکه متوجه مردم آمریکا باشد، برای باقی جهان لازم‌الاجراست. در اهمیت رسانه و خصوصا ظهور شبکه‌های اجتماعی که اصطلاح “خبررسانی آزاد و مستقل از نگاه خبرگزاری‌ها” را به دوش می‌کشند، همین بس که که هم انتخابات آزاد ایالات متحده را تحت کنترل در می‌آورد، هم خیزش اعتراضی مردم هنگ‌کنگ علیه چین را!
…سینمای اجتماعی ایران عموما بازتابنده است و می‌خواهد مادیت خود را به نحوی رویت‌پذیر ایدئالیزه کند. سینمایی که حتی در صورت انتقادی خود شدیدا متأثر از خوانشی ایدئولوژیک است و تا می‌تواند از نمایش شکاف میان ظاهر و امر واقعی امتناع می‌ورزد. در نتیجه فیلم‌ها بیش از آنکه در پی امر واقعی و در پی نمایش وضعیت موجود باشند، بازتابی نمادین از یک امر مطلق هستند…»