فیدل کاسترو ساعاتی قبل در سن نود سالگی درگذشت. کسی که حدود نیم قرن پیش انقلاب کوبا را رهبری کرد و بعد از آن با تاسیس رژیم کمونیستی قدرت را در این کشور به دست گرفت. کاسترو نه فقط به عنوان یک شمایل مهم ضد آمریکا و امپریالیسم، بلکه یکی از مهمترین و موثرترین شخصیتهای سیاسی قرن بیستم بود که نامش برای همیشه در کتاب تاریخ ثبت شده است.
مرگ کاسترو شاید از آخرین نشانههای شاخص جهان قرن بیستم باشد که دیگر دارد رنگ میبازد. تمام صفبندیها و ارزشهایی که چند دههی قبل دنیا روی مدار آنها بنا شده بود حالا و بعد از انقلاب دیجیتال و اطلاعات معنای چندانی ندارد.
به مناسبت مرگ یکی از مهمترین شخصیتهای سیاسی و رسانهای تاریخ معاصر، در دنیای تصویر آنلاین به سراغ نکات خواندنی و عجیبی از زندگی او رفته ایم که شاید کمتر شنیده باشید. مانند ماجرای 634 ترور ناموفق از سوی سازمان سیا با نقشههای عجیب و غریبی مانند مایوی مسموم و سیگار برگ منفجر شونده تا تصویری که هالیوود از او به جای گذاشته شده است.
انقلابی سرمایهدار
کاسترو متولد 26 آگوست 1926، در دوران تحصیل رشتهی حقوق در دانشگاه هاوانا با تفکرات کمونیستی آشنا شد. در حالی که پدرش شخصیتی ثروتمند و از بزرگان صنعت کشاورزی در کوبا بود. بعد از شرکت در مبارزات انقلابی در کلمبیا و جمهوری دومینیکن، او تلاش ناموفقی برای سرنگونی حکومت باتیستا دیکتاتور وقت کوبا، در 1953 داشت.
نیم قرن رئیسجمهور
با پنج دهه ریاستجمهوری رکورد طولانی ترین دوران ریاستجمهوری در تاریخ را دارد. در طول تاریخ تنها دو پادشاه بیشتر از او کنترل قدرت را در دست داشتند: ملکه الیزابت و پادشاه تایلند. او در جولای 2006 بنا به مشکلات سلامتی قدرت را به برادرش رائول کاسترو سپرد. کاسترو در طول زمامداریاش شاهد حضور 10 رئیسجمهور مختلف در کاخ سفید بود.
فیدل به روایت هالیوود
کاسترو شخصیت سیاسی مهمی بود و هالیوود در چندین نوبت رهبر انقلاب کوبا را به تصویر کشیده است. بخشی از حضور کاسترو بهعنوان یک شخصیت داستانی مربوط میشود به آثاری که دربارهی چهگوارا و انقلاب کوبا ساخته شده. در این فیلمها اگرچه نقش چهگوارا پررنگتر است، کاسترو هم به ضرور تاریخ و درام در داستانها حضور دارد. برای مثال در چه! (1969) فیلم ناموفق ریچارد فلایشر نقش چهگوارا را عمر شریف بازی کرده و نقش کاسترو را جک پالانس. در «چه» ساخته استیون سودربرگ هم شخصیت کاسترو با نقشآفرینی دیمین بیشیر نقش مهمی دارد. مینی سریال «فیدل» که در سال 2002 ساخته شده میتواند مهمترین اثر نمایشی درباره شخصیت کاسترو باشد. شخصیت فیدل بیشتر برای مستندسازها جذاب بوده و زندگیاش دستمایهی ساخت مستندهای معروفی چون «فیدل: داستان ناگفته»، «فیدل» و «368 راه برای کشتن کاسترو» شده است.
طولانیترین سخنرانی تاریخ
همچنان رکورددار طولانی ترین سخنرانی تاریخ هم هست. او در سپتامبر 1960 در مجمع عمومی سازمان ملل چهار ساعت بیست و نه دقیقه صحبت کرد. یکی دیگر از سخنرانیهای معروف او پس از انتخاب دوبارهاش به ریاستجمهوری در فوریه 1998 اتفاق افتاد که هفت ساعت و 24 دقیقه طول کشید!
رمان محبوب
کاسترو از رمان «زنگ ها برای چه کسی به صدا در میآیند؟» اثر ارنست همینگوی به عنوان کتاب محبوبش نام برده بود. داستان این کتاب در جنگ داخلی اسپانیا در دهه سی میلادی اتفاق میافتد.
634 ترور ناموفق!
در طول عمرش خود کاسترو ادعا کرده که از 634 نقشه ترور جان سالم به دربرده که اکثریت آنها توسط ایالات متحده و از زمان ریاستجمهوری آیزنهاور تا کلینتون ادامه داشته. بیشترین اقدام به قتل از سوی آمریکا با 197 مورد در دوران ریاست جمهوری رونالد ریگان صورت گرفته است. در این میان چندین روش بسیار عجیب برای ترور مطرح شده که بعضیهایش واقعا خندهدار و باورنکردنی است.
از سیگارهای منفجره، خودکار و دستمال آلوده، بمب زیردریایی، سیگارهای آلوده برای ریزش ریشها و باران الاسدی برای هذیان گفتن در هنگام سخنرانی که بگذریم میرسیم به نمونههای دیوانهوارتری مانند مایوی مسموم!
بعد از بحران خلیج خوکها جیمز داناوان ( وکیل معروفی که در فیلم «پل جاسوسها» تام هنکس نقشش را بازی کرده) برای بازگشت اسیران به کوبا رفت. سازمان سیا که از علاقه زیاد کاسترو به شنا و غواصی اطلاع داشت، قصد جان او را کرد، آن هم به وسیله یک مایوی آلوده به باکتریهای عامل بیماری پوستی! اما از قرار معلوم داناوان شخصا تصمیم گرفت که مایوی دیگری را به کاسترو تحویل دهد.
100 شخصیت تاثیرگذار تاریخ
مجله تایم سال 2012 او را در لیست صد شخصیت موثر تمام تاریخ قرار داد.
کاسترو در دنیای گیم
بامزه است که سال 1987 ژاپنیها بازی اکشنی برای دستگاههای آرکید ساخته بودند با عنوان «جنگهای چریکی» که در آن چهگوارا و کاسترو قهرمانان بازی بودند و همه دشمنان را میکشتند و یک انقلاب را به سرانجام میرساندند! در بازی استراتژیک «تروپیکو» که داستانش درباره اداره یک کشور لاتین است، ارجاعات متعددی به شخصیتهای سیاسی آمریکا لاتین از جمله کاسترو صورت گرفته.
سه روز با فرمانده
مهمترین تصویر ثبت شده از کاسترو، مستندی است که الیور استون دربارهی رئیسجمهور کوبا ساخته است. در «فرمانده» استون با گروه کوچکی از عوامل به کوبا سفر میکند و طی سه روز با کاسترو وقت میگذارند و با او به گفتگو مینشیند. استون حدودا یکسال بعد دنبالهای را هم برای این مستند با عنوان «در جستجوی فیدل» منتشر کرد که در آن علاوه بر کاسترو با شخصیتهای سیاسی مهم کوبا هم گفتگو صورت گرفته. الیور استون تنها سینماگر آمریکایی نیست که به کاسترو ارادت داشته و از جمله دیگر تحسینکنندگان این انقلابی و رئیسجمهور کوبا میشود به جک نیکلسون، رابرت ردفورد و لئوناردو دیکاپریو اشاره کرد.
زبان دشمن
او کاملا به زبان انگلیسی مسلط بود اما به هیچ وجه حتی در مصاحبهها و گفتگوهای خصوصی از آن استفاده نمی کرد چرا که انگلیسی را زبان امپریالیسم و دشمنانش میدانست.
شرط مذاکره به آمریکا
سال 1973 کاسترو به شوخی گفته بود: وقتی رییسجمهور آمریکا سیاهپوست و پاپ هم اهل آمریکای لاتین باشد، آمریکا با ما وارد گفتگو خواهد شد. پیشبینی ای که با حضور پاپ فرانسیس در واتیکان، و آغاز ارتباط دیپلماتیک بین کوبا و آمریکا در دوران باراک اوباما به واقعیت پیوست. کاسترو در شرایطی از دنیا رفت که پاپ فرانسیس و باراک اوباما در واتیکان و کاخ سفید بودند و سفارت آمریکا بعد از پنج دهه دوباره در هاوانا افتتاح شده بود.