بایگانی‌ها

کشف و شهود در جهان هایپرفانتزی/یادداشتی درباره «بیچارگان» ساخته یورگس لانتیموس

اردوان وزیری

جست‌وجو برای کشف حقیقت و رمز و راز نهفته در جهان هستی و همچنین کسب دانش و آگاهی ازجمله مضامینی هستند که جایگاه جذاب و ویژه‌ای در فرم‌های مختلف هنری در سرتاسر جهان دارند که غالبا با استقبال مخاطب مواجه می‌شوند.عنصر زیربنایی این‌گونه داستان‌ها پای گذاشتن در مسیر سفری است که ارمغانش در منزل آخر درک و دریافت تازه‌ای است که قهرمان به آن نائل می‌شود و دیدگاه او را نسبت به جهان اطرافش به کلی دگرگون می‌کند.یورگوس لانتیموس در فیلم بیچارگان همین الگو را دست‌مایه کار خود قرار می‌دهد.اما این‌بار و در این داستان بارها تعریف شده ابعاد سفر چنان وسیع و پیچیده و دگرگونی قهرمان به حدی بنیادین و اساسی است که مرزهای از پیش تجربه شده چنین قصه‌هایی را در می‌نوردد و به سطح جدیدی ارتقا می‌دهد.لاتتیموس با تسلط مثال‌زدنی بر دستور زبان سینما و بهره‌گیری چیره‌دستانه از تمام المان‌های فنی و روایی که مدیوم سینما در اختیار وی قرار داده روایتی مدرن از داستان مشهور فرانکنشتاین مری شلی تعریف می‌کند.به مدد همین ابزار سینمایی است که لانتیموس موفق به خلق جهان و اتمسفری استیلیزه و منحصر به فرد می‌شود که شخصیت‌های فیلم بر بستر آن هویت می‌یابند و در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با آن معنا پیدا می‌کنند

.ستاره این جهان غریب بدون شک اما استون در نقش بلا باکستر است.زنی که رفتار و سلوک وی در ابتدای فیلم شبیه کودکانی است که بهره‌ای از هوش و درایت بزرگسالان ندارد.بلا درست مثل فرانکنشتاین مخلوق بلندپروازی‌های بیولوژیک یک جراح عجیب و غریب به اسم گادوین باکستر با بازی درخشان ویلم دافو است که بلا و دیگران او را گاد(خدا) صدا می‌زنند؛وجهی نمادین از شخصیت آفریننده او که در آزمایش‌ها و تجربیات غیرعادی وی متجلی است.بلا برای کشف جهان واقعی، از زندان پدر/خالق بیرون می‌زند و در سفری شگفت‌انگیز زندگی واقعی را تجربه می‌کند.او در مواجهه با دنیای حقیقی،همان دنیایی که مردهای فیلم بارها به او تذکر می‌دهند چندان هم مطلوب و دوست‌داشتنی نیست تجربیات شگرفی را پشت سر می‌گذارد.بلا در هر منزل این سفر درست مثل یک نوزاد نوپا چیزهای جدیدی کشف می‌کند و اندک اندک به فهم تازه‌ای از جهان پیرامون خود می‌رسد.اما استون این دگردیسی تدریجی را به شکلی حیرت‌آور از طریق نقش‌آفرینی استادانه خود به نمایش می‌گذارد.کاراکتر تغییریابنده وی در هر مرحله از فیلم به‌وضوح مشهود است و هیچ شباهتی با قبل و بعد از خودش ندارد

.سرگذشت بلا باکستر در وجه تمثیلی‌اش سرگذشت همه زن‌هایی است که تحت تسلط مردهای کنترل‌گر از زندگی عادی و معمولی بازمی‌مانند اما درنهایت برمی‌آشوبند و سرنوشت‌‌شان را در دست می‌گیرند و به استقلال دریغ‌شده از آنان دست پیدا می‌کنند.دانکن ودربرن(مارک روفالو) به چشم یک اسباب‌بازی جنسی به او می‌نگرد و بلا را فقط متعلق به خودش می‌داند و اراده و اختیاری برایش قائل نیست.گادوین باکستر از او به عنوان یک موش آزمایشگاهی استفاده و او را زندانی می‌کند.و همسر بلا نیز در نهایت خودخواهی درصدد محروم ساختن وی از خوشی‌های طبیعی و تبدیل او به یک ماشین فرزندآوری است.جهان هایپرفانتزی فیلم حاصل استفاده از تکنیک‌های سینمایی منطبق با داستان و شخصیت‌هاست.پالت‌های رنگی بسیار متنوع و در عین حال تصاویر سیاه و سفید و دانه‌داری که بازتاب هر مرحله از داستان است در کنار فیلم‌برداری با استفاده از لنز چشم ماهی که با وسعت دیدی که فراهم می‌کند داستان و کاراکترها و وقایع را در یک قاب واحد گرد هم می‌آورد و حتا لباس‌های بلا که بازتابی از تجربه گذر وی از یک مرحله به مرحله دیگر تجربیات اوست ازجمله تکنیک‌هایی هستند که نقش عمده‌ای در روایت این داستان حیرت‌آور ایفا می‌کنند.با کسب یازده نامزدی در اسکار پیش رو،امیدوارم بیچارگان و لانتیموس با دست پر مراسم را ترک کنند.