مرسده مقیمی
دنیای تصویر آنلاین ـ یکی از محبوب‌ترین گونه‌های سینمایی در جهان گونه وحشت و ژانرهای جذاب نزدیک به آن است. فیلم‌های ترسناک حتی می‌توانند کسانی که به اصطلاح خوره فیلم نیستند را نیز پای فیلمی چند ساعته بنشانند! شاید برای همین است که حتی کسانی که کارگردانان معروفی مثل مارتین اسکورسیزی یا استیون اسپیلبرگ را به نام نمی‌شناسند، یا نام نولان به گوش‌شان آشنا نیست هم پاسخ‌شان به دیدن فیلم «حلقه» مثبت است و یا کسانی که حوصله دیدن فیلم‌های هنری اروپایی را ندارند به راحتی می‌توانند ساعت‌ها پای چندگانه‌ای زامبی‌وار بنشینند. یا مثلا کسانی که حاضر نیستند فیلم‌های پنج سال قبل را ببینند و به نظرشان قدیمی می‌آید هنوز که هنوز است برای دیدن چند باره «جیغ» و «طالع نحس» مشتاق‌اند. ژانر وحشت اما یک گونه بزرگ است که شاخه‌هایی متعدد دارد. در سینمای معاصر شاید بسیاری از فیلم‌های تریلر (دلهره‌آور و مهیج) جذاب‌تر و باورپذیرتر از فیلم‌های زامبی‌وار باشند و آن دلهره‌ای که به جان مخاطب در تمام طول فیلم می‌اندازند دلچسب‌تر از فیلم‌های ترسناکِ اسلشرِ پر از خون و خون‌ریزی، باشد. گاهی اوقات زیر ژانرهای تریلرها به ژانر وحشت نزدیک می‌شوند، مثلا تریلرهای روان‌شناختی بیشترین قرابت را با ژانر وحشت دارد. تمامی کشورهای صاحب سینما من جمله کشور خودمان علاقه‌مندند تا در این ژانر محبوب فیلم تولید کنند و مخاطب انبوهی را پای آن بنشانند اما شاید در قاره آسیا هیچ کشوری به اندازه ژاپن در این حوزه موفق عمل نکرده است. هند نیز به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین کشورهای صاحب سینما تلاش کرده تا در این گونه محبوب فیلم‌هایی تولید کند که همراهی مخاطب را در بر داشته باشد اما اگر عبارت «Hindi horror movies» را در موتور جستجوی گوگل تایپ کنید در می‌یابید که تعداد فیلم‌هایی که در این ژانر ساخته شده آن هم در بازه زمانی بیش از 120 سال وجود سینما در کشور هند به پنجاه عنوان فیلم هم نمی‌رسد! در همین بین هم تعداد شکست‌خورده‌ها بیشتر از موفق‌هاست. هند گرچه شاید در ژانر وحشت چندان موفق عمل نکرده اما در گونه تریلر، فیلم‌های موفقی را تولید کرده است. فیلم‌هایی که همان‌طور که گفته شد در برخی موارد زیرمجموعه‌ای از ژانر وحشت هستند و مرز باریکی با این ژانر دارند.
تاریخ ساختن فیلم ترسناک در هند به سال‌ها قبل بازمی‌گردد و شاید فیلم سینمایی «قصر» اولین تلاش موثر سینمای هند در این گونه محبوب باشد. فیلمی محصول سال 1949 که کمال امروهی آن را با بازی آشوک کومار و مدهوبالا مقابل دوربین برد. فیلمی که می‌توان آن را در زمره فیلم‌های درام فانتزی هم گذاشت اما این فیلم که فضایی گوتیک دارد اولین تجربه موفق سینمای هند در گونه وحشت است که توانست با اقبال مخاطبان نیز مواجه شود. در دهه نود اما سینمای هند پر بود از تریلرهای جان‌داری که زیر مجموعه گونه وحشت محسوب می‌شدند اما به طور مستقیم نمی‌شد از آن‌ها به عنوان فیلم ترسناک نام برد، مانند فیلم «دیوانگی». شاهرخ خان در سال‌های ابتدایی دهه نود سه فیلم مهم «بازیگر»، «انجام» و «ترس» را در این‌گونه بازی کرد که هر سه از فیلم‌های قابل اعتنای کارنامه هنری او هستند. فیلم «شب» که یکی از ترسناک‌های دهه نودی است و بیشتر متعلق به سینمای جنوب هند است نیز در واقع یک تریلر فراطبیعی است که یکی از نزدیک‌ترین‌ها به گونه وحشت است. فیلم‌های موفق «گمشده»، «فوبیا»، «میز شماره 21» نیز از نمونه‌های موفق سال‌های اخیر است که در واقع در گونه تریلر روان‌شناختی جا می‌گیرند. در این سال‌ها فیلم‌های دنباله‌دار «راز» هم به صورت مشخص در ژانر وحشت ساخته شده که علی‌رغم ضعف‌ها مخاطبان خاص خودش را داشته است.
در دو سال اخیر اما سینمای هند با پیشرفت‌های چشمگیری که کرده است به زیر ژانرها توجه ویژه‌ای داشته و همان طور که فیلم‌هایی نظیر «باج‌گیر» و «آوای نابینایی» در زیر ژانر کمدی سیاه توانسته‌اند به موفقیت برسند؛ فیلم کوچک و کم‌خرجی مثل «استری» که در زیر ژانر کمدی ترسناک ساخته شده نیز توانست موفقیتی چشمگیر داشته باشد و حتی در فصل جوایز نیز مورد اقبال واقع شود. از سویی فیلم «پری» که بازسازی فیلمی پاکستانی به همین نام است نیز در زیر ژانر وحشت فراواقعی به موفقیت رسید. فیلم مهم «تومباد» که در واقع یک داستان افسانه‌ای تاریخی در گونه وحشت محسوب می‌شود یکی از بهترین‌های سینمای هند در سال گذشته بود و مورد توجه منتقدان نیز قرار گرفت. حالا هم فیلم جنوب هندی «پایان بازی» که در زیر ژانر تریلر روان‌شناختی روی پرده رفته و به تازگی نسخه بلوری آن در اختیار کاربران اینترنتی قرار گرفته و با اقبال مخاطبان مواجه شده است. فیلمی که گرچه متعلق به بالیوود نیست اما به خاطر حضور تاپسی پانو ستاره این روزهای سینمای هند که فعالیت‌اش را با سینمای جنوب هند آغاز کرد؛ مخاطبان گسترده‌ای یافته است. از سویی نتفلیکس که مدتی است فعالیت گسترده خود را در هند آغاز کرده نیز در زیر ژانر کمدی ترسناک فیلم «نانوی جانو» را روانه بازار کرد. به نظر می‌رسد سینماگران هند پس از فعال شدن در بخش درام اجتماعی و متمرکز شدن برای فیلم‌هایی که صرفا بنا نیست عاشقانه باشند و تصویر کلیشه‌ای بالیوود را بازتولید کنند، حالا می‌خواهند در گونه‌های دیگر نیز فعال باشند و سینمای‌شان را به چند ژانر مشخص محدود نکنند و مخاطب هندی هم انگار کم کم به این درک و بلوغ رسیده که سینمای کشورش تنها محدود به عاشقانه‌های سوزناک و یا عکسش عاشقانه‌های کمدی نباشد! و اگر در روزگاری نه چندان دور تریلرهای جذابی مثل «تماس کارتیک با کارتیک» با شکست مواجه می‌شد به طوری که کارگردان فیلم اولی‌اش به کلی سرخورده می‌شد و تا همین امروز هم دیگر فیلمی را مقابل دوربین نمی‌برد!
حالا جوانانی مثل اَمَر کوشیک می‌توانند با ساختن فیلم متفاوتی مثل «استری» با موفقیت مواجه شوند و مورد تشویق و تحسین کارشناسان نیز قرار بگیرند و خیلی زود فیلم بعدی‌شان را مقابل دوربین ببرند. حالا تهیه‌کننده‌های هندی می‌دانند دیگر فقط سرمایه‌گذاری روی فیلم‌های عاشقانه سود سرشار ندارد که حتی گاهی با شکست هم مواجه می‌شود و به خوبی می‌دانند که مخاطب هندی که روزگاری کمتر به ژانری جز رمنس روی خوش نشان می‌داد، حالا انواع و اقسام ژانرها را دنبال می‌کند. این بلوغ مخاطب در هند سبب شده این روزها سینمای هند متفاوت‌ترین روزهایش را سپری کند. روزهایی که تریلرها بیشتر از عاشقانه‌های پر از رقص و آواز می‌فروشد و کمدی اکشن‌های روحوضی و بی‌خاصیت که روزگاری عامل تمسخر بالیوود در کشورهای دیگر بودند اما در هند برای خودشان پادشاهی می‌کردند، گیشه را به کمدی‌های سیاه و ترسناک کمدی‌ها می‌بازند. سینمای هند این روزها جان‌دارتر از همیشه در حال تجربه سینمایی متفاوت است. سینمایی که فیلم مستقل هنری دارد، عاشقانه دارد، اکشن دارد، جنایی دارد، تریلر دارد و… سینمایی که این روزها بیشتر از هر وقتی سینماست. متنوع، روپا و دیدنی.