در این برنامه فیلم‌های کوتاه «ساعت بازدید» ساخته وحید صداقت، «شیهه» ساخته پویا سعیدی، «لَه‌لَه» ساخته فرید حاجی و «رای» ساخته سپیده برنجی به نمایش درآمد و کارگردان‌ها و سایر عوامل فیلم دیدگاه‌ها و نظرات خود را با مخاطبان در میان گذاشتند.
«سحر عصر آزاد»؛ منتقد و نویسنده سینمایی در این برنامه نقد و بررسی آثار به نمایش درآمده را بر عهده داشت.
«ساعت بازدید» فیلمی درباره تنهایی
فیلم کوتاه «ساعت بازدید» اولین فیلم به نمایش درآمده در این برنامه بود که نشست نقد و بررسی آن با حضور «وحید صداقت» نویسنده و کارگردان و «بابک کریمی» و «نغمه قوانلو» بازیگران آن برگزار شد.
«سحر عصر آزاد» در ابتدای جلسه گفت: وحید صداقت مستندهای قابل تاملی ساخته از جمله فیلم هایی درباره آثار اصغر فرهادی که به نمایش درآمده اند. دقت نظر و زاویه نگاه او در این فیلم داستانی بارز و مشخص است؛ به خصوص که یک رویداد و تراژدی معاصر را محور قرار داده است. شاید در نگاه اول این نکته برجسته نباشد که فیلم به تبعات زندگی بازماندگان سقوط هواپیمایی اوکراینی می‌پردازد و نوعی دیدگاه روانشناسانه را در درون خود دارد.
وحید صداقت کارگردان فیلم کوتاه «ساعت بازدید» درباره شکل‌گیری قصه این فیلم گفت: از ابتدا ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی در قصه وجود نداشت و «تنهایی» تم اصلی فیلم بود. زمانی که فیلمنامه در حال شکل گرفتن بود به دنبال دلیلی برای تنها بودن شخصیت فیلم بودم و به موضوعات مختلفی فکر کردم و از یک جایی به بعد داستان به تراژدی سقوط هواپیمایی اوکراینی گره خورد. دوست داشتم علاوه بر اینکه به این موضوع پرداخته شود، فیلم طوری ساخته شود که امکان نمایش داشته باشد. خیلی روی سکانس نهایی فکر کردم و با آقای بابک کریمی هم مشورت کردم که این اطلاعات چگونه داده شود که تماشاگران با این سکانس ارتباط برقرار کنند و مغفول باقی نماند. از طرفی میخواستم این پروژه به فیلمی تبدیل نشود که مخاطب از پیش بداند خلاصه داستان اصلی چیست.
وی ادامه داد: کاراکترهایی را در زندگی واقعی دیده بودم که برای فرار از تنهایی تحمیل شده، دنبال دلایل و بهانه هایی بودند که برای بقیه مردم جلب توجه کنند. شخصیت این فیلم با نوع چیدمان خاص خانه و … دوست داشت وقتی مشتریان برای بازدید از خانه می‌آیند بتواند با آنها ارتباط بگیرد. برای همین، از موضوعاتی مثل؛ تعریف یک ساعت خاص برای بازدید از خانه و درج آن در آگهی فروش، جمع شدن چند مشتری در یک زمان و پخش موسیقی در فضای خانه و … استفاده شد تا تمایل شخصیت اصلی به ارتباط گرفتن با آدم‌ها نمایش داده شود.
این کارگردان درباره نمایش فیلم برای بازماندگان پرواز اوکراینی هم گفت: جرأت نزدیک شدن به فاجعه مورد اشاره در فیلم را نداشتم و سعی کردم با فاصله به موضوع نزدیک بشوم. ارتباطاتی از طریق برخی دوستانم شکل گرفت که فیلم برای خانواده‌های بازماندگان نمایش داده شود ولی ترجیح دادم هر زمان که پیش آمد خودشان از هر طریقی فیلم را ببینند.
بابک کریمی بازیگر فیلم کوتاه «ساعت بازدید» هم در این نشست با اشاره به تنهایی شخصیت این فیلم گفت:
همه آدم‌ها به نوعی تنها هستند. این شخصیت به جز تنها بودن «دردمند» است. دردی که در طول فیلم آن را بیان نمی‌کند. از قضا در آن دوران درگیر یک ماجرای خصوصی بودم. در روز اول فیلمبردای پایم شکست و در تمام مدت بازی، درد عجیبی داشتم و به نوعی درد آن شخصیت درد خودم بود. خیلی به فیلم وابستگی دارم اما دوست هم ندارم آن را ببینم چراکه یادآور دوره سختی برای من بوده است. فیلم‌ها و پروژه‌هایی که به من پیشنهاد می‌شود اغلب با روحیه آن دوران من همخوانی دارد که برایم جالب است.
وی درباره چگونگی کار با فیلمسازان کوتاه گفت: هنگامی که در رشته سینما تحصیل می‌کردم با فیلم کوتاه وارد این عرصه شدم. از 17 سالگی در یک تلویزیون خصوصی در ایتالیا کارم را آغاز کردم. به جز گریم و بدلکاری تمامی مشاغل در سینما را تجربه کرده‌ام و اینگونه نیست که از ابتدا وارد فیلم اصغر فرهادی شده باشم. چون روحیه کاری دارم، با افرادی که چنین روحیه‌ای دارند و گام به گام جلو می‌آیند همراه و هم‌مسیر می‌شوم. به این دلیل؛ برای چنین افرادی در سینما احترام زیادی قائل هستم. برای بازی در این فیلم هم باید بگویم من از زمان دانشجویی وحید صداقت را می‌شناختم و به نوعی با هم بزرگ شده‌ایم و طبیعی بود همکاری در فیلم کوتاه «ساعت بازدید» اتفاق بیافتد.
کریمی افزود: بعد از بازی در فیلم “جدایی…” فرهادی، در جستجوی فیلمسازان جوان بودم و به طور مثال با شهرام مکری آشنا شدم. چیزی که در زندگی من وجود دارد لذت کشف است و کشف مسائل تازه برایم جذابیت دارد. وقتی تصمیم گرفتم فعالیت سینمایی خود را در ایران ادامه بدهم یک نکته برایم جالب بود و آن اینکه بیشتر با جوانان کار کنم. این جوانان هستند که ریسک‌پذیرند و انرژی دارند تا مسائل تازه را تجربه کنند.
«نغمه قوانلو» دیگر بازیگر این فیلم نیز با اشاره به جذابیت همکاری با وحید صداقت و بابک کریمی در این فیلم گفت: آرامشی که کارگردان در پشت صحنه فراهم کرد و فضایی که آقای کریمی ایجاد می‌کرد تا بازیگر احساس راحتی داشته باشد برای من تجربه درخشانی بود.
«شیهه» در انتظار یک تصمیم مهم
فیلم کوتاه «شیهه» ساخته «پویا سعیدی» دومین اثر کوتاه به نمایش درآمده در این برنامه بود که نشست نقد و بررسی آن با حضور کارگردان، «پگاه سعیدی» دستیار کارگردان و «میثم حسنلو» صدابردار فیلم برگزار شد.
«سحر عصر آزاد» در ابتدای نشست درباره ایده فیلم و چگونگی شکل‌گیری قصه یک زن و کودک در ارتباط با مفهوم سقوط پرسید. «پویا سعیدی» در این ارتباط گفت: ایده فیلم از یک خاطره شخصی و اشتراک آن با نفیسه زارع و عاطفه صالحی؛ فیلمنامه‌نویسان این کار شکل گرفت و آنها فیلمنامه‌ای نوشتند. همواره در ذهنم ساخت فیلمی با الهام گرفتن از آن خاطره و استفاده از عنصر دیوارهای رنگ شده وجود داشت که بالاخره محقق شد.
او ادامه داد: فیلمنامه اصلی با زاویه دید کودک نوشته شده ولی در مراحل بعدی به این نتیجه رسیدیم که روایت فیلم باید از زاویه دید شخصیت زن تعریف شود. چون پایان بندی فیلم در فیلمنامه اولیه نیز از زاویه شخصیت زن فیلم بود نام فیلمنامه اولیه «روبرو» و قرار بود کارگردان دیگری آن را بسازد ولی شرایطی بوجود آمد تا من کار را بسازم و نام فیلم را هم به «شیهه» تغییر دادم.
«پویا سعیدی» در ادامه در پاسخ به سئوال یکی از حاضرین درباره اینکه «محور قصه بر پایه سقط جنین است و حضور کودک در فیلم می‌تواند زن را از تصمیم‌اش منصرف کند، به علاوه اینکه موضوع سقط جنین برای زنان در جامعه امروز ایران مسئله مهمی است» گفت: ملاحظه برای حد وسط نگه داشتن موضوع برایم وجود داشت. اما احتمالا حذف مقدمه فیلمنامه و تغییر زاویه قصه از کودک به زن باعث این تصور شده که فیلم با محوریت سقط جنین ساخته شده است. تلاش کردم در ارتباط با این موضوع که (سقط جنین) خوب است یا بد است در حد وسط بایستم. شاید فیلم دچار لغزش کلامی است و مسئله پیچیده‌تر از اینهاست که در یک فیلم کوتاه بگنجد ولی من میخواستم هر دو موضوع وجود داشته باشد.
«سحر عصر آزاد» منتقد فیلم نیز در ادامه در ارتباط با فیلم کوتاه «شیهه» گفت: فیلم برای مخاطب حکم صادر نمی‌کند. ولی در دل قصه‌ای که وجود دارد طبعا بر اساس اینکه ما با کدام شخصیت و چه فضایی همراه باشیم آن دیدگاه می‌تواند برجسته‌تر باشد. سکانس حرکت رقص‌وار «نگار جواهریان» (بازیگر فیلم) نشان از یک کشمکش درونی در شخصیت دارد و حتی با تکنیک کارگردان و استفاده از نماها انگار شخصیت در حال گرفتن تصمیم مهمی است که می‌تواند این تصمیم صرفا برای شخص خودش نباشد.
پویا سعیدی در این زمینه نیز توضیح داد: سکانسی که در فیلم دوربین با شخصیت می‌چرخد برای من بسیار گسسته است و میخواستم این بخش با سایر بخش‌های فیلم فرق داشته باشد. به دنبال این بودیم که بالاخره تصمیم نهایی «لیلا شایگان» شخصیت فیلم چه می‌شود و در نهایت قرار است چه کند.
وی ادامه داد: پشت سرگذاردن قید وبندهای قبلی و رسیدن به آزادی عمل برای شخصیت «لیلا» بسیار حیاتی بود چرا که تا پیش از ورود او به این خانه که در آن تنها زندگی می کند، چنین اختیار و آزادی نداشته است. در واقع این مسائل پیش از فیلمبرداری و در تمرینات با خانم «نگار جواهریان» مرور شد.
«پگاه سعیدی» دستیار کارگردان این فیلم نیز در این نشست گفت: شش ماه زمان برای کلید زدن و ساخت فیلم به طول انجامید تا پویا سعیدی تصمیم برای ساخت فیلم بگیرد. هرچند گذر این زمان؛ موثر بود تا پروژه به نقطه خوبی برسد. شخصیت نوشته شده در فیلمنامه بسیار شبیه «نگار جواهریان» بود و پویا سعیدی قبل از ساخت فیلم؛ بیشتر کارهای او را دید تا جزئیات نقش را بررسی کند.
میثم حسنلو صدابردار فیلم هم با اشاره به اینکه برای فیلم کوتاه «شیهه» می‌توانست اتفاقات بسیار بهتر و موفقیت‌های بیشتری بیافتد گفت: زمانی که فیلمنامه را خواندم آن را دوست داشتم. نکته ویژه این فیلنامه، به چالش کشیده شدن روابط کودک با بزرگسالان بود. این فیلم با وجود این چالش می‌تواند یک فیلم شاعرانه هم باشد. شرایط خوبی برای کار در این پروژه وجود داشت و حضور گروه حرفه‌ای در کار باعث شد در کار طراحی صدا نیز چالش خاصی نداشته باشیم.
«لَه لَه» تاریخ مصرف ندارد
در ادامه؛ نشست نقد و بررسی فیلم کوتاه «لَه لَه» با حضور «فرید حاجی» کارگردان، «سونیا سنجری» و “آرمین خوش نیک” بازیگران فیلم برگزار شد.
«سحر عصرآزاد» منتقد فیلم در شروع این نشست گفت: کارهای فرید حاجی که سابقه آشنایی ما به ۱۰ سال قبل در کانون فیلمنامه‌نویسان بر می‌گردد، خوب دیده شده و در سینمای کوتاه مطرح است. فیلم جدید او هم به فهرست نهایی ایسفا راه پیدا کرد و همانطور که دیدیم سوژه ملتهبی دارد.
وی تاکید کرد: پرداختن به کنش اعتراضی در قشر دانشجو، به روز و متناسب بودن با فضا و حال و هوای اجتماعی، در عین حال نداشتن تاریخ مصرف و دراماتیزه کردن خط کشی‌های اجباری در جامعه از جمله ویژگی‌های این فیلم است.
عصرآزاد ادامه داد: هنر و هنرمند باید شاخک‌های حسی جامعه باشند و اگر آزادی اندیشه و عمل وجود داشته باشد، قبل از وقوع یک رویداد اجتماعی آن را پیش‌بینی و رصد می کنند و با مخاطب در میان می گذارند.
«فرید حاجی» کارگردان فیلم کوتاه «لَه لَه» درباره شکل‌گیری قصه و ساخت این فیلم گفت: فیلمنامه کار در سال 1399 نوشته شد و در دی ماه سال 1400 فیلمبرداری شد و در سال 1401 همه مراحل فنی آن نیز به اتمام رسید. تقارنی که برای فیلم پیش آمد بر حسب تصادف بود. این فیلم به تصویر کشیدن زندگی خصوصی خودم و افرادی است که در خوابگاه‌های دانشجویی زندگی می‌کنند.
او گفت: به پلان‌های هیروئیک، قهرمان محور و باشکوه و در عین حال فضای ناهوشیار علاقه خاصی دارم و البته سینمای «فلینی» و «کاستاریکا» را به شدت دوست دارم.
در این نشست همچنین «سونیا سنجری» و «آرمین خوش‌نیک» بازیگران فیلم کوتاه «لَه لَه» نیز در ارتباط با نقش‌هایشان صحبت کردند.
جسارت بچه‌های امروز شگفت انگیز است
فیلم کوتاه «رای» ساخته «سپیده برنجی» چهارمین اثر کوتاه به نمایش درآمده در این برنامه بود که نشست نقد و بررسی آن با حضور کارگردان برگزار شد.
«سپیده برنجی» درباره این فیلم گفت: از زمان ساخت این فیلم مدتی گذشته است و مربوط به دورانی است که در ترم دوم فیلمسازی تحصیل می‌کردم. این فیلم ساخته شد تا بگویم کودکان و نوجوانان را جدی بگیرید. رویا و فانتزی در این فیلم به معنای این است که از نگاه شخصیت فیلم؛ «من» می‌توانم همه چیز را تغییر دهم و آنگونهای باید بشود که دلخواه من است. به این معنا نیست که شخصیت فیلم در دنیای بازی (گیم) جسارت دارد بلکه این جسارت در دنیای واقعی او نمایش داده می‌شود.
سومین نشست از سلسه نشست های «ربط سینمایی» با نمایش چهار فیلم کوتاه به همراه نشست نقد و بررسی آثار با حضور سازندگان و عوامل در مجموعه «ایوان ربط» برگزار شد.
نشست چهارم این رویداد به نمایش فیلم خارجی «آناتومی یک سقوط ـ Anatomy of a Fall» ساخته «ژوستین تریه» محصول سال 2023 اختصاص دارد که قرار است روز دوشنبه 23 بهمن ماه ساعت 19 در «ایوان ربط» برگزار شود.
گزارش از میثم غلامی